Human Factors Actueel
nr. 36; Oktober 2018

Nut en noodzaak van overtrainen

Eindeloos trainen tot dat je er bij neervalt. Saai maar soms van levensbelang. Erik Timmermans, gezagvoerder op de Airbus A320 en partner van de Human Factors Adviesgroep vertelt.

‘STOP!’
“Hiermee zet de gezagvoerder de handelingen in gang om onze take-off af te breken. Een aantal knoppen en hendels worden op het juiste moment bediend om het toestel, dat 60.000kg weegt en met 230km/h over de startbaan rijdt veilig en binnen een afstand van slechts enkele honderden meters stil te zetten. Het stoppen duurt 10 seconden, maar voor mijn gevoel nog geen één. De verkeersleiding wordt geïnformeerd en we beginnen als bemanning aan het beslissingsproces over wat nu verder te doen.

Toen we stil stonden, had ik het gevoel dat ik niets had gedaan; ik was ervan overtuigd dat ik alles was vergeten. Ik was ook nog maar zes maanden co-piloot. Wat schetst mijn verbazing toen ik rondkeek, en zag dat al mijn acties netjes voltooid waren. En in de nabespreking (de debriefing, deze wordt na elke dienst gedaan) blijkt dat alle handelingen ook daadwerkelijk door mijzelf waren uitgevoerd. Onbewust had ik, in zeer korte tijd, in een situatie waar ik me voor het eerst in mijn leven in bevond, precies juist gehandeld. ik kan me dat 15 jaar later nog steeds precies herinneren. Het stoppen zelf, dat ging automatisch. Automatisch maar niet vanzelf: het resultaat van goede procedures en het overtrainen daarvan.

Overtraining is zeer effectief om kritische handelingen, die bij een specifieke situatie horen, in de praktijk veilig te laten uitvoeren. Het overtrainen is vooral daar nodig, waar de situatie zeldzaam maar kritisch is. Nog dagelijks spreek ik met mijn copiloten voor de vlucht de handelingen voor het afbreken van een start door. Toch heb ik, inmiddels ruim 15 jaar en 4000 vluchten later, nooit meer een start op hoge snelheid hoeven afbreken. Zo zeldzaam is zo’n stopactie. Maar ik weet dat als het zich morgen weer voordoet ik gesteld sta. Dit is te danken aan overtraining: het is zo vaak besproken en gedaan, dat als de situatie zich ineens voordoet, je snel en onbewust de juiste handelingen verricht.”

In sectoren buiten de luchtvaart zal het niet voorkomen dat er een take-off moet worden afgebroken. Toch zijn er wel situaties waarin overtrainen zinvol is. Dit geldt niet alleen voor operationele eenheden maar ook voor crisisfunctionarissen binnen crisis- en calamiteitenteams.

Overtrainen is in essentie zoveel routine opbouwen dat als het moment daar is, de juiste handelingen als vanzelf gaan. Is het fenomeen overtrainen nieuw? Nee, zeker niet. Iedereen heeft daarbij wel een beeld. De valkuil is echter dat wij niet de tijd nemen om daarin te investeren, want als de crisis- of calamiteit daar is ‘dan kan ik het wel’. Misschien wel, maar waarschijnlijk niet! Human factors staan dit in de weg.

Hoe hier nu mee om te gaan? Een beproefde methode is zorg te dragen dat relevante werkwijzen en procedures ingebed worden in ons dagelijks werk of als standaard terugkomen in alle opleidingen, trainingen, oefeningen en evaluaties. Voorbeelden hiervan zijn cyclische besluitvorming en communicatie. De Human Factors Adviesgroep wijst u gaarne de weg.

Nieuwe training SRM van start; eerste Leergang is succesvol afgerond

Dit jaar is de Human Factors Adviesgroep gestart met een nieuwe training; de Single-human Resource Management (SRM) training. Met de mogelijkheid tot verdieping in de Leergang SRM.
Single-human Resource Management richt zich op functionarissen die ten tijde van een crisis of calamiteit de eerste periode na alarmering op zich zelf zijn aangewezen, wat onder deze omstandigheden menselijke valkuilen zijn en hoe je jezelf hierop voor kunt bereiden. Om onze opleidingen en trainingen voor de klant efficiënter te maken, heeft de Human Factors Adviesgroep een aantal e-Learning modules ontwikkeld die ter voorbereiding van een aantal opleidingen en trainingen zelfstandig kunnen worden gevolgd.

Na een lange en intensieve voorbereiding heeft de eerste groep van 8 deelnemers deze maand de Leergang Single-human Resource Management met succes afgerond. Enkele citaten van de deelnemers:
• Over tunnelvisie: “Let op dat ik niet [alleen, red.] zie wat ik wil zien”
• “Betere voorbereiding is beter resultaat”
• “Na eerste dag in de praktijk gekeken heeft geleid tot bewustwording”
De leergang geeft inzicht in de mens achter de functionaris. Het laat de deelnemer ervaren hoe het is om individueel in een stressvolle omgeving te moeten presteren en hoe je beter met jezelf kunt omgaan.

Opleidingsbrochure 2018-2019 is beschikbaar
In de opleidingsbrochure 2018-2019 vindt u naast de vertrouwde workshops en trainingen op het gebied van Crew/Team Resource Management ook een aantal nieuwe trainingen zoals de hierboven beschreven SRM training en leergang.

De Opleidingsbrochure 2018-2019 is te downloaden via onze website. Als u vragen of specifieke wensen voor uw organisatie heeft dan bent u van harte uitgenodigd om contact op te nemen met één van onze consultants.