Human Factors Actueel
Nr. 22; juli 2014

How to turn a team of experts into an expert team?
Thesis Paul Bijlsma over Crew Resource Management (CRM in crisisteams)

hufa22_1-6663052In navolging op de luchtvaart dringt het in steeds meer sectoren door dat CRM bijdraagt aan verhoging van kwaliteit, veiligheid en effectiviteit van werkprocessen. Het wordt als managementprincipe gebruikt in steeds meer ziekenhuizen, scheepvaart, offshore industrie, high risk organisaties zoals kerncentrales, chemische industrie, voornamelijk BRZO-bedrijven, brandweer, politie en meldkamers.
De hoeveelheid literatuur over CRM, voornamelijk Engelstalige, neemt dan ook toe.

Voor Paul Bijlsma, van het bureau Conflict- en Crisisbeheersing Midden Nederland, waren deze ontwikkelingen een reden om onderzoek te doen naar de toepasbaarheid van CRM in crisisteams. Zijn Thesis “CRM in crisisteams”, geschreven in zijn opleiding tot Master of Crisis and Public Order Management geeft daar een helder antwoord op: CRM heeft zeker een meerwaarde voor crisisteams zoals verhoging van de effectiviteit, efficiency en veiligheid binnen deze teams.

Wie meer wil weten over CRM, achtergronden, toepasbaarheid en implementatie doet er goed aan deze lezenswaardige thesis te lezen, zie: CRM thesis Bijlsma.


TRM ook voor Waterschappen

hufa22_2-5793381Recent waren Mario Schoonderwoerd en Bert Timmermans te gast bij het Hoogheemraadschap van Rijnland te Leiden. Zij gaven daar een training aan leden van het Waterschappen Operationeel Team. Het was de eerste keer dat consultants van de Human Factors adviesgroep zich begaven in een waterwereld, een wereld die alles behalve ‘waterig’ bleek te zijn. Zij troffen daar een groep zeer betrokken en geïnteresseerde professionals aan die zorgdragen voor de waterveiligheid in een groot gebied rond Leiden. De training had als doel de samenwerking en het vertrouwen binnen het team verder te versterken. Samenwerken en vertrouwen zijn onderdelen van Team Resource Management (TRM). TRM komt van de in de luchtvaart gangbare terminologie Crew Resource Management (CRM) gaat over het werken in een team, over cultuur, over fouten maken en elkaar op een professionele manier aanspreken teneinde effectiever, efficiënter maar bovenal veiliger te kunnen werken. In de luchtvaart heeft men door schade en schande geleerd dat samenwerken niet automatisch gaat of een vanzelfsprekendheid is. Ervaren piloten maken soms basale fouten en hoe ga je daar nu bijvoorbeeld als beginnende piloot mee om, hoe communiceer je, hoe geef je vorm aan collegialiteit etc. en welke (culturele) randvoorwaarden zijn essentieel om de samenwerking en daarmee de veiligheid te vergroten? Het is evident dat de luchtvaartsector en de waterschapsector verschillend zijn. Het was dan ook geenszins de intentie om “te knippen” en “te plakken”. Naar aanleiding van een introductie op het TRM ontstond er in de groep een mooie en interessante discussie waarin ervaringen en beelden werden uitgewisseld hoe er binnen het Hoogheemraadschap van Rijnland wordt samengewerkt en hoe, gelet op de ervaringen uit de luchtvaart, dit nog verder kan worden verbeterd. Mede door de positieve feedback kijkt de Human Factors adviesgroep met veel plezier en voldoening terug op de training.


Project “van VOT naar VIM” op stoom

In een eerdere Human Factors Actueel hebben wij melding gemaakt van het project “van VOT naar VIM” in de meldkamer brandweer Noord Nederland te Drachten. Het project heeft tot doel de huidige werkwijze Verzoek Om Toelichting tussen de meldkamer en het brandweerveld te transformeren naar een Veilige Incident Melden methodiek. Onlangs is er een zogenaamde ‘Auditorium bijeenkomst’ geweest. Naast vertegenwoordigers van de meldkamer waren er ook vertegenwoordigers uit de drie brandweerregio’s en de pilot-korpsen aanwezig. Ook waren vertegenwoordigers van brandweer Nederland aanwezig. Zij waren op bezoek bij de meldkamer en het onderwerp trok hun interesse. hufa22_3-4051330Zowel de leiding van de meldkamer als wij waren blij met hun aanwezigheid omdat in onze optiek de werkwijze en de achterliggende intenties straks een belangrijke rol gaan spelen in de werkwijze van de nieuwe Landelijke Meldkamer Organisatie. De bijeenkomst startte met een presentatie over blame, no blame en Just-culture. Een onderwerp dat voor het optimaal functioneren van het team meldkamer-brandweerveld van essentieel belang is. Daarna werden de aanwezigen voorzien van informatie over het project en de achterliggende intenties en het verkrijgen van relevante input.

Tijdens de discussie viel op dat het woord “systeem” de gemoederen nogal bezig hield. (On-)bewust werd er een relatie gelegd tussen de vele technische systemen op de meldkamer, de ervaringen dat “het systeem” het niet kan of niet doet en het woord “systeem”. VIM is geen systeem. VIM is een werkwijze, een set overeengekomen afspraken tussen meldkamer brandweer en brandweerveld, op basis waarvan meldingen zo objectief als mogelijk en transparant kunnen worden onderzocht teneinde lering te trekken uit zaken die fout of bijna fout zijn gegaan. Terecht werd ook aandacht gevraagd voor zaken die goed gaan. Immers hiervan kun je ook leren en werkt stimulerend en motiverend voor alle betrokken partijen. Een belangrijk punt want het gaat in essentie over verbeteren en hoe je dit het beste kunt doen… met andere woorden de vakman, het vakmanschap staat centraal en niet het (ondersteunend) systeem.

Binnenkort gaan medewerkers van de meldkamer en het brandweerveld de workshop “Leren van de luchtvaart” volgen, als onderdeel van het project. We kunnen concluderen dat het project van VOT naar VIM op stoom ligt. Uiteraard houden wij u van de verdere ontwikkelingen en ervaringen op de hoogte.


Teambuildingsdag voor nieuwe colleges

hufa23_4-2413368Effectieve samenwerking gericht op een gemeenschappelijk doel is niet vanzelfsprekend en komt ook niet ‘automatisch’ tot stand. De Human Factors adviesgroep biedt daarom nieuwe colleges, en ook directies en managementteams, de mogelijkheid om een stevig samenwerkings-fundament onder de teams te leggen door het aanbieden van een aantal teambuildings-programma’s, waarbij we gebruik maken van de lessen uit de luchtvaart. Naast een deel interactieve theorie wordt er gebruik gemaakt van een vluchtsimulator om o.a. ervaring op te doen in situational awareness, communicatie, leiderschap en besluitvorming. Voor meer en uitgebreide informatie, kijk op de homepage van www.hufa.nl.

Human Factors Adviesgroep
Bert Timmermans, Erik Timmermans, Hans Brinkhuis en Mario Schoonderwoerd.